Γιατί ο Πούτιν είναι ισχυρός ηγέτης

Λίγοι ηγέτες θα μπορούσαν να διεκδικήσουν ότι το όνομά τους έχει γίνει το σήμα κατατεθέν της χώρας τους. Ο Πούτιν είναι ένας από αυτούς.

Στα σχεδόν 13 χρόνια παραμονής του στην εξουσία και παρουσίας του στη διεθνή σκηνή, ο δυο φορές πρωθυπουργός και δυο φορές πρόεδρος της Ρωσίας,Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν έγινε απλά σήμα κατατεθέν της χώρας του, αλλά και η προσωποποίηση ενός συγκεκριμένου τύπου πολιτικής. Ουσιαστικά, αποτελεί ένα σύμβολο της ιστορικής μεταβατικής περιόδου που περνάει τόσο η Ρωσία, όσο και ολόκληρος ο κόσμος.

Στη διάρκεια της περιόδου αυτής τα πολιτικά συστήματα γνώρισαν μεταβολές, παραδοσιακές ιδεολογίες άρχισαν να κλυδωνίζονται, τα σύνορα κάποιων χωρών έγιναν διάτρητα ή έπεσαν, ενώ στον κόσμο παράλληλα άρχισαν να εμφανίζονται νέες διαχωριστικές γραμμές. Υπό τις συνθήκες της αυξανόμενης ηθικής παρακμής, της ασάφειας των ιδεολογιών και των πολιτικών εννοιών,καθώς και της γενικής αβεβαιότητας για το αύριο, προέκυψε η ανάγκη ισχυρών ηγετών, οι οποίοι θα είναι ικανοί να χαράξουν με αποφασιστικότητα τη δική τους πολιτική γραμμή παρακάμπτοντας τους καθιερωμένους τύπους και τις γενικότητες που συχνά περιπλέκουν την πορεία προς τον αντικειμενικό σκοπό.

Ο Πούτιν εκλαμβάνεται διεθνώς ως παράγοντας με μεγαλύτερη ισχύ και επιρροή από ότι η χώρα της οποίας ηγείται.

Σε μια ώριμη δημοκρατία κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο. Σήμερα πάντως,ιδιαίτερα σε συνθήκες βαθιάς πολιτικο-οικονομικής κρίσης, δίνουν και παίρνουν οι συζητήσεις σχετικά με τα αδιέξοδα της δημοκρατικής μορφής διακυβέρνησης.Ετσι, οι κοινωνίες που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο, και δεν έχουν οικοδομήσει τους θεσμούς που περιορίζουν τις προσωποπαγείς εξουσίες, μπορούν να ακολουθήσουν αυτή την οδό. Πόσο μάλλον, όταν πιστεύουν στις γρήγορες και σχετικά απλές λύσεις.


Πως βλέπει η Δύση τον Πούτιν

Ο Πούτιν εκλαμβάνεται διεθνώς ως παράγοντας με μεγαλύτερη ισχύ και επιρροή από ότι η χώρα της οποίας ηγείται. Στη Δύση είναι διαδεδομένη η εικόνα της Ρωσίας ως ενός κλειστού κράτους που στηρίζεται στους ενεργειακούς πόρους του και που το χαρακτηρίζει η κλεπτοκρατία, η οποία δείχνει πάντως να υποχωρεί. Ωστόσο ο αρχηγός της χώρας αυτής δεν ανήκει στην κατηγορία του Μομπούτου και του Μουγκάμπε, όσο και αν θα το ήθελε η ρωσική αντιπολίτευση.

Τον θεωρούν ύπουλο και επιδέξιο, και άρα, διπλά επικίνδυνο παίκτη, που ξέρει πως να πετυχαίνει τους στόχους του. Η δαιμονοποίηση του Πούτιν στα δυτικά ΜΜΕ και στην κοινή γνώμη, είναι η αντίστροφη πλευρά της ιδιότυπης γοητείας που ασκεί η προσωπικότητά του. Η αιτία της βρίσκεται στο ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν κάνει αυτό, το οποίο λόγω των προαναφερόμενων θεσμικών περιορισμών, οι Δυτικοί ηγέτες δεν έχουν τη δύναμη να κάνουν.

Με οδηγό την «Ρεάλ Πολιτίκ»

Επίσης, είναι έντονη και συνειδητή η απουσία από αυτόν κάποιας συγκεκριμένης ιδεολογίας. Γεγονός που του επιτρέπει αφενός να αλλάζει ριζικά την πολιτική του όταν αυτό είναι αναγκαίο, και αφετέρου να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ρητορική για την επίτευξη των στόχων του. Είναι φανερό ότι δεν ακολουθεί την πολιτική ορθότητα και χάρη στο γεγονός αυτό, είναι σε θέση να διατυπώνει με ευθύτητα και σαφήνεια τις προτεραιότητές του.

Η εμμονή του για άσκηση ανεξάρτητης πολιτικής επιτρέπει έναν υψηλό βαθμό ευελιξίας στο μεγάλο παιχνίδι. Η Ρωσία είναι μια από τις λίγες χώρες στον κόσμο που δεν δεσμεύεται με υποχρεώσεις στα πλαίσια κάποιας συμμαχίας, διατηρώντας κατ’ αυτό τον τρόπο την ελευθερία κινήσεών της, ενώ παράλληλα είναι αρκετά ισχυρή ώστε να μετουσιώνει την ελευθερία αυτή με συγκεκριμένα αποτελέσματα. Τον Πούτιν καθοδηγούν οι αρχές της real politic η οποία καθορίζεται από τον συσχετισμό δυνάμεων, και μεγαλύτερη σημασία σε αυτήν δεν έχουν οι προθέσεις,αλλά η δυναμική που διαθέτει κάποιος, ενώ το κύρος αποτελεί μια ρεαλιστική έννοια. Πρόκειται για μια προσέγγιση την οποία συχνά επικρίνουν ως παλαιομοδίτικη. Ωστόσο, είναι κατανοητή και αρκετά απλή. Τέλος, και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό, ο Πούτιν είναι, ή θεωρείται, απόλυτος κυρίαρχος της χώρας του και ικανός να κάνει σε αυτή ό,τι επιθυμεί.

Εκφραστής του πολυπολικού κόσμου

Όλα τα παραπάνω, ή το μεγαλύτερο μέρος τους, δεν μπορούν να τα πετύχουν οι Δυτικοί ηγέτες. Οι τελευταίοι, είναι στενά συνδεδεμένοι με τις συμμαχικές υποχρεώσεις (ΝΑΤΟ), με την ανάγκη να συσκευάζουν τις προθέσεις τους με ένα τόσο παχύ προπαγανδιστικό περιτύλιγμα, που και οι ίδιοι αρχίζουν να πιστεύουν στην ειλικρίνεια της συσκευασίας και τελικά να μπερδεύονται σχετικά με το ποιοι είναι οι πραγματικοί σκοποί. Συν τοις άλλοις, είναι υπερβολικά εξαρτημένοι από την κοινή γνώμη, τους ψηφοφόρους, τις ομάδες συμφερόντων κ.ο.κ.

Τον Πούτιν καθοδηγούν οι αρχές της real politic η οποία καθορίζεται από τον συσχετισμό δυνάμεων, και μεγαλύτερη σημασία σε αυτήν δεν έχουν οι προθέσεις, αλλά η δυναμική που διαθέτει ο ηγέτης

Ο Πούτιν ακόμα, έχει το βλέμμα στραμμένο όχι προς τη Δύση, αλλά προς την Ανατολή. Πρόκειται για έναν πολιτικό που είναι ικανός να αντιτάσσεται στην αμερικανική ηγεμονία και να προωθεί τον πολυπολικό κόσμο. Η εικόνα αυτή δεν βασίζεται στην αντικειμενική πραγματικότητα (στην πράξη, η Ρωσία δεν μπορεί για πολλούς λόγους να αντέξει μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ), αλλά στη δύναμη της θέλησης και στην επιτυχή επικοινωνιακή στρατηγική. Χάρη σε αυτό, ο «Τρίτος κόσμος», περιλαμβανομένης της Κίνας και της Ινδίας, εξακολουθεί να αποτελεί έστω κατ’ ευφημισμόν το αντίβαρο απέναντι στην Αμερική, αν και στην πραγματικότητα, το Πεκίνο τουλάχιστον, είναι ικανό να επιτελέσει τον ρόλο αυτό πολύ πιο αποτελεσματικά.


Η ιδιότυπη δημοτικότητα του Πούτιν στον κόσμο αποτελεί απόδειξη της σύγχυσης που επικρατεί στο μυαλό αρκετών. Είναι ένα μίγμα φόβου απέναντι σε εκείνον που επιδεικνύει ικανότητες να ανταποκριθεί μέσα σε συνθήκες σύγχυσης, αλλά και της θολής ελπίδας ότι αυτός ο τύπος του «κυρίαρχου αρσενικού» είναι ικανός να ξεκαθαρίσει μια μπερδεμένη κατάσταση.

Θα διατηρήσει την εικόνα του;

Θα διατηρήσει ο Βλαντίμιρ Πούτιν την εικόνα αυτή, και επομένως, το ειδικό βάρος του στη διεθνή πολιτική, κατά στη διάρκεια της τρίτης θητείας του; Το παράδοξο στην υπόθεση είναι ότι για να συμβεί αυτό, θα πρέπει ο ίδιος να διατηρήσει ένα ομοιόμορφο και ισορροπημένο επίπεδο αυταρχισμού, το οποίο θα καταστήσει δυνατά τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Η οποιαδήποτε απόκλιση, θα καταστρέψει αυτή την αρμονική εικόνα. Όμως η πολιτική ατμόσφαιρα στη Ρωσία αλλάζει και αντιδρώντας σε αυτές τις αλλαγές, ο Πούτιν θα αναγκαστεί κατά πάσα πιθανότητα να κλίνει προς τη μία είτε προς την άλλη πλευρά.

Μια περαιτέρω μετατόπιση προς την κατεύθυνση του Λουκασένκο θα τον μετατρέψει σε έναν κοινό αυταρχικό ηγέτη, που όπως και πολλοί άλλοι, αναπόφευκτα έχασαν αρχικά την εμπιστοσύνη, και στη συνέχεια την ίδια την εξουσία. Η φιλελευθεροποίηση, από την άλλη, διαρρηγνύει τον πέπλο του ισχυρού ηγέτη. Αυτή η διαχωριστική γραμμή θα είναι δύσκολο να ξεπεραστεί, αλλά, αν παρόλα αυτά ο Πούτιν υποχωρήσει, τότε θα βρεθούν αρκετοί τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, που θα θελήσουν να τον σπρώξουν προς την κατεύθυνση αυτή.