Πώς η Τελωνειακή Υπηρεσία περιγράφει την κατάσταση και τα μέτρα που προτείνονται για την αντιμετώπιση της διαφυγής δασμών

Ελλάδα, ο «παράδεισος» των λαθρεμπόρων

Οι δρόμοι των ναρκωτικών, των όπλων, του χρυσού και τα απαρχαιωμένα συστήματα ελέγχου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 28/07/2002 00:00

Μια από τις μεγαλύτερες «μπάζες» λαθραίων τσιγάρων που έπεσαν στα χέρια των διωκτικών αρχών. Τα μετέφερε το πλοίο «Σκόρπιονς», που ήταν αραγμένο στο λιμάνι του Πειραιά. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, σε 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο ανέρχεται η διαφυγή δασμών μόνο από λαθραία καύσιμα, τσιγάρα και ποτά

Την άμεση εγκατάσταση σύγχρονων τεχνικών μέσων ελέγχου για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου ζητεί η Τελωνειακή Υπηρεσία. Σε σχετικό εμπιστευτικό έγγραφο, που υπογράφει ο γενικός διευθυντής Τελωνείων του υπουργείου Οικονομικών κ. Βασίλειος Μανωλόπουλος και απευθύνεται στον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκο Χριστοδουλάκη, η κατάσταση που περιγράφεται αποδεικνύει ότι: * Η χώρα μας είναι παράδεισος για τους λαθρεμπόρους. * Το ύψος της φοροδιαφυγής από την αδυναμία ελέγχων ανέρχεται σε πολλά δισ. ευρώ. * Είναι αναγκαίος πλέον ο εκσυγχρονισμός των σημείων εισόδου στη χώρα και η ύπαρξη σε αυτά μηχανημάτων υψηλής πιστότητας για την πάταξη του λαθρεμπορίου, κυρίως ναρκωτικών, όπλων, χρυσού και άλλων ειδών και εμπορευμάτων. Ο... αρχέγονος τρόπος των τελωνειακών προκειμένου να ελέγξουν τα φορτία καθιστά σήμερα σχεδόν αδύνατη κάθε προσπάθεια περιορισμού της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου. Το κακό είναι μεγάλο γιατί κοντά στα άλλα ενισχύει την πεποίθηση ότι η Ελλάδα είναι ένα διαμετακομιστικό κέντρο απ' όπου μπορούν να περάσουν τα πάντα...Στην ηλεκτρονική εποχή μας οι υπάλληλοι των τελωνείων προσπαθούν ανοίγοντας ένα ένα τα χιλιάδες κοντέινερ που φθάνουν στα σημεία εισόδου της χώρας να εντοπίσουν την παράνομη δραστηριότητα και να επιβάλουν ποινές και πρόστιμα. Είναι σίγουρο ότι οι λαθρέμποροι και οι παράνομα διακινούντες ναρκωτικά, όπλα, πυρομαχικά, ραδιενεργά υλικά, κλεμμένα αυτοκίνητα και άλλα εμπορεύματα έχουν στη διάθεσή τους προσφορότερες και πιο σύγχρονες μεθόδους για να διαφεύγουν από τον νόμο και τον δειγματοληπτικό έλεγχο. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, σε 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο ανέρχεται η φοροδιαφυγή μόνο από λαθραία καύσιμα, τσιγάρα και ποτά. Ο γενικός διευθυντής Τελωνείων του υπουργείου Οικονομικών μιλάει με παρρησία για το μέγεθος του προβλήματος. Και προτείνει ένα πρωτοποριακό σύστημα για την εξάλειψη του φαινομένου, με πρώτη εφαρμογή στο μεγαλύτερο τελωνείο της χώρας, το Ε' Τελωνείο Εισαγωγής Πειραιά. Παράλληλα ζητεί την έγκριση κονδυλίων και για τα συνοριακά τελωνεία Κήπων, Προμαχώνα, Ευζώνων, Κρυσταλλοπηγής, Κακκαβιάς, Ηγουμενίτσας, Πατρών και Ηρακλείου. * Η ασπίδα προστασίας Με το σταθερό σύστημα ακτίνων Χ (Χ-Ray) για έλεγχο έμφορτων φορτηγών και κοντέινερ που προτείνει η Διεύθυνση Τελωνείων μειώνεται κατά πολύ ο κίνδυνος να ξεφύγουν φορτία με λαθραίο υλικό, με αποτέλεσμα το ελληνικό Δημόσιο να γεμίσει τα ελλειμματικά ταμεία του που στενάζουν υπό το βάρος της φοροδιαφυγής. Τα σταθερά συστήματα ακτίνων Χ δημιουργούν μια πανίσχυρη ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα. Και είναι ο φόβος και ο τρόμος κάθε είδους λαθρεμπόρου. Αποτελούνται από ένα τούνελ εισόδου των φορτηγών και ένα μεγάλο δωμάτιο όπου εγκαθίστανται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές για τους χειριστές του συστήματος. Ο αυτόματος μεταφορέας κινεί το όχημα στο εσωτερικό του τούνελ. Δύο ισχυρές πηγές πολύ υψηλής ενέργειας ακτίνων Χ ακτινοβολούν το κοντέινερ από τα πλάγια και από πάνω. Ετσι μέσω ενός συστήματος απεικόνισης δημιουργούνται δύο εικόνες υψηλής ευκρινείας τις οποίες καλούνται να αξιολογήσουν οι τέσσερις-πέντε χειριστές. Οι εικόνες αυτές εμφανίζονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του κάθε χειριστή ταυτόχρονα με τα φορτωτικά έγγραφα που έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί κατά την είσοδο του κοντέινερ στον χώρο ελέγχου. Ετσι ο χειριστής μπορεί να συγκρίνει το φορτίο βάσει των εγγράφων - δηλωτικού - με αυτό που στην πραγματικότητα υπάρχει εντός του κοντέινερ όπως εμφανίζεται στις οθόνες του συστήματος. Λόγω της πολύ ισχυρής ακτινοβολίας είναι σχετικά εύκολη και γρήγορη η ανίχνευση λαθραίων φορτίων που δεν έχουν δηλωθεί, όπως: - Τσιγάρα, ποτά. - Ναρκωτικές ουσίες, ακόμη και μέσα σε ντεπόζιτα αυτοκινήτων. - Οπλα, ακόμη και λαθρεπιβάτες, που απεικονίζονται ως ανομοιογένειες στην εικόνα του χειριστή. Το σύστημα έχει δυνατότητα ελέγχου 20 κοντέινερ την ώρα. Δηλαδή, απαιτούνται κατά μέσον όρο περίπου τρία λεπτά για κάθε φορτίο από την ώρα που θα μπει στον χώρο ελέγχου ώσπου να σχηματισθεί η εικόνα. Το υψηλό κόστος αγοράς των σταθερών συστημάτων ελέγχου με ακτίνες Χ λειτουργεί χρόνια τώρα ανασταλτικά προκειμένου να το προμηθευτεί το ελληνικό Δημόσιο. Η Διεύθυνση Τελωνείων προτείνει την εγκατάσταση ακόμη και με αυτοχρηματοδότηση. Και την παραχώρηση χρήσης του συστήματος έναντι ενοικίου ορισμένο χρονικό διάστημα στην Τελωνειακή Υπηρεσία. Το βασικό πλεονέκτημα αυτής της πρότασης είναι η δυνατότητα ενοικίασης ενός τελειότερου συστήματος μετά τη λύση της σύμβασης, δεδομένου ότι με την εξέλιξη της τεχνολογίας οι εταιρείες θα παραγάγουν πιο σύγχρονα και αποδοτικότερα συστήματα. Η μελέτη, συγκρίνοντας το ύψος των διαφυγόντων δασμών με το κόστος αγοράς του συστήματος, οδηγεί στο αυτονόητο γεγονός ότι λόγω αύξησης της αποτελεσματικότητας των ελέγχων και συνεπώς της αύξησης των κατασχέσεων το κόστος ενοικίασης θα αποσβεστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, όχι μεγαλύτερο των δύο ετών. Ο χρόνος απόσβεσης της προμήθειας είναι κατά μέσον όρο ένα-δύο χρόνια με βάση τα στοιχεία και την εμπειρία των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διαθέτουν τέτοια συστήματα. * Ανάλυση κινδύνου Αν υποθέσουμε ότι με την αυτόματη ανάλυση κινδύνου με το ολοκληρωμένο πληροφορικό σύστημα των τελωνείων - ICIS - σε ένα τελωνείο με ημερήσια κίνηση 300 παραστατικών έχουμε χαρακτηρισμό 40 παραστατικών ως υψηλού κινδύνου που αφορούν εμπορεύματα ενός κοντέινερ ή ενός φορτηγού ανά παραστατικό, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνει καθολικός φυσικός έλεγχος με άδειασμα του κοντέινερ ή του φορτηγού και περαιτέρω φυσικός έλεγχος για κάθε δέμα ή δοχείο. Θα πρέπει να ανοιχθούν, να ελεγχθούν, να επανασφραγισθούν και να επαναφορτωθούν. Αν το τελωνείο διαθέτει έστω πέντε τετραμελείς ομάδες και παράλληλα στεγασμένο χώρο χωρητικότητας πέντε κοντέινερ για ταυτόχρονη εκφόρτωση, τότε ο φυσικός έλεγχος χωρίς τεχνικά μέσα θα περιορισθεί το πολύ σε δύο κοντέινερ ανά ομάδα, δηλαδή σύνολο δέκα κοντέινερ ημερησίως και με κόστος 3.000.000 δραχμές, ενώ στις αποθήκες του παραλήπτη θα ελεγχθεί μόνο ένα κοντέινερ ανά ομάδα με μηδενικό κόστος. Ετσι όμως παραμένουν 30 κοντέινερ ανέλεγκτα. Η ύπαρξη ενός συστήματος ακτίνων Χ ελέγχου έμφορτων κοντέινερ και φορτηγών θα επέτρεπε τον έλεγχο και των 40 κοντέινερ σε δύο ώρες και ο φυσικός έλεγχος θα περιοριζόταν μόνο σε εκείνα που ο έμπειρος χειριστής των ακτίνων Χ δει κάτι ύποπτο στο φορτίο. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης να τεθεί σε εφαρμογή αυτό το σύστημα, αν θέλουμε οι ξένοι και οι λαθρέμποροι ιδιαίτερα να φοβούνται - και να υπολογίζουν - την Ελλάδα και όχι να τη θεωρούν ξέφραγο αμπέλι, λόγω έλλειψης μέσων βεβαίως και όχι ικανότητας των διωκτικών αρχών...
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ Ο έλεγχος είναι αδύνατος Στο έγγραφο που αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα» αναφέρεται χαρακτηριστικά ο τρόπος που χρησιμοποιούν ως και σήμερα οι τελωνειακοί για να κάνουν όσο καλύτερα μπορούν τη δουλειά τους. «Ο καθολικός φυσικός έλεγχος των πολυάριθμων εμπορευματοκιβωτίων είναι αδύνατος. Ο τρόπος ελέγχου, που είναι το άνοιγμα του container, γίνεται με τρεις τρόπους: - Με έλεγχο της τελευταίας σειράς εμπορευμάτων. - Με άνοιγμα διαδρόμου καθ' όλο το μήκος του container και δειγματοληπτικό έλεγχο ή - Με καθολικό φυσικό έλεγχο, εκφόρτωση του container και έλεγχο όλων των εμπορευμάτων. Η δυσχέρεια εκφόρτωσης όσο και η πιθανή πρόκληση ζημιών στα εμπορεύματα κατά την εκφόρτωση, αποσφράγιση και επαναφόρτωση και το κόστος της παραπάνω διαδικασίας - εκφόρτωση, αποσφράγιση, επαναφόρτωση - που, σύμφωνα με το τιμολόγιο του ΟΛΠ, ξεπερνά τις 300.000 δραχμές ανά container καθιστούν τον καθολικό φυσικό έλεγχο δυσχερή και περιορισμένο σε πολύ μικρό αριθμό containers». Στο ίδιο έγγραφο υπογραμμίζεται ότι και ο έλεγχος που εφαρμόζουν πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις αποθήκες του παραλήπτη στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει. Γιατί κάτι τέτοιο προϋποθέτει αφενός την ύπαρξη αναλόγου ελεγκτικού προσωπικού και αφετέρου την εφαρμογή της μεθόδου ανάλυσης κινδύνου και τη χρήση των συστημάτων με ακτίνες Χ για περαιτέρω ανάλυση και επιλογή προς φυσικό έλεγχο μόνο αυτών που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για διάπραξη παραβάσεων ώστε οι καθολικοί φυσικοί έλεγχοι να είναι αποτελεσματικοί.